RÈKÒRT: KAIDA DEN 37 DIA

Vários hende a kere ku e resien kaida di Gabinete Koeiman despues di solamente 53 dia tabata un rèkòrt den nos historia di demokrasia parlamentario. Esaki sinembargo no ta bèrdat. E rèkòrt apsoluto ta di apenas 37 dia i esaki ta riba nòmber di Gabinete da Costa Gomez (òf Kolegio-da Costa Gomez). Tuma nota ku ami ta tuma e periodo di demokrasia parlamentario den nos pais (1938 – aktual) pa mi hasi e komparashon aki. Promé ku nos atendé ku kaida aparatoso despues di 37 dia di Gabinete da Costa Gomez, ta bon pa pinta e konteksto polítiko di e tempu ei.

Nos a konosé un era nobo den nos demokrasia parlamentario na momento ku e konstitushon nobo a drenta na vigor riba 8 yüni 1948. E konstitushon nobo a hasi posibel pa krea pa promé biaha den nos historia un College van Algemeen Bestuur (CAB). E CAB tabata konsistí di un máksimo di seis (6) miembro ku mester a yuda Gobernadó den su tareanan di maneho di e seis islanan, Curaçao. Na promé bista e CAB awe lo no ta mustra di ta un ‘gran kos’ kisas, pero pa e tempu ei esaki tabata un paso grandi den e proseso di emansipashon polítiko di nos pais. E intenshon tabata for di un komienso pa CAB krese i bira un órgano mas independiente i no simplemente un instansha ku tabata yuda Gobernadó den su tareanan ehekutivo. Despues di un total di kuater (4) CAB nos a konosé Regeringsraad (RR) na 1951 i despues, Raad van Ministers (RvM) na 1954. Tantu CAB, RR i RvM tabata suheto na konfiansa di un mayoria den parlamento (Staten). Manera nos sa, historia parlamentario no a start na 1954, sino na 1938. Nos promé elekshon pa Staten no tabata na 1954, sino desèmber 1937. E promé CAP a sinta riba 21 ougùstùs 1948 i tabatin komo tarea prinsipal pa organisá elekshon di 1949 ku pa di promé biaha a permití tur hende hòmber i hende muhé mayor di edat vota pa tur nan representantenan den Staten. Delaster un miembro di e promé CAP tabata nombrá pa e Gobernadó. Despues di e elekshon di 17 mart 1949 ku a keda ganá aki na Kòrsou pa Partido Nashonal di Pueblo (NVP), dr. Moises Frumensio da Costa Gomez a surgi komo e formadó di lokual mester a bira e di dos College van Algemeen Bestuur (CAB 2). PNP no por a yega na akuerdo ku e otro partidonan di Kòrsou ku a saka asiento pa forma CAB 2. Ta trata aki di Partido Demokrat (DP) i Partido Katóliko di Pueblo (KVK) ku a haña respektivamente 3 i 1 asiento. Promé ku CAB 2 a sinta, esaki a haña masha resistensia den Staten, prinsipalmente pa loke ta trata aprobashon di e ‘geloofsbrieven’ di e integrantenan di CAB 2. Tantu na Aruba komo Kòrsou, AVP i NVP respektivamente, a haña hopi krítika. Riba  10 di mei 1949 porfin CAB 2 ta sinta. Da Costa Gomez por a konta solamente riba sosten di 13 (di 22 miembro) lokual opservadonan for di un prinsipio a konsiderá komo insufisiente. E difikultatnan den Staten pa ku CAB 2 a kontinuá ku tur intensidat. Oposishon tabata hasi bida di CAB 2 práktikamente imposibel. Un miembro di oposishon, Sr. Gerharts, segun nótulonan di reunion di Staten di 9 yüni 1949 a kompará da Costa Gomez ku Adolf Hitler. Segun Gerharts Mein Kamf tabata ekibalente na Nos Lucha; Hitler-jugend tabata ekibalente na Gomez-jeugd i Braune Haus tabata ekibalente na Cas di Pueblo. No tabata un sorpresa ku despues di 37 dia, esta 17 yüni 1949, CAB-2 a kai. En bista di e turbulensia di CAB 2, Gobernadó a disidí pa pidi pa un ‘zakenkabinet’ ku a sinta riba 21 yüli 1949. Esaki bou di presidensia di e polítiko Rubiano Kwartsz ku por sierto a partisipá na elekshonnan di Staten di 17 mart 1949 ku Lijst Kwartsz, pero no a saka asiento.

Fuentenan adishonal: De Staatkundige Ontwikkeling der Nederlandse Antillen, dr. Kasteel; mr. dr. M.F. da Costa Gomez: Voorvechter voor de politieke emancipatie der Nederlandse Antillen, dr. Boeldak; Grondslagen en Scheidingslijnen, dr. da Costa Gomez.

Author: alexdavidrosaria

Alex Rosaria is from Curaçao. He has a MBA from University of Iowa. He was Member of Parliament, Minister of Economic Affairs, State Secretary of Finance and United Nations Development Programme Officer in Africa and Central America. He is an independent consultant active in Asia and the Pacific.

Leave a Reply

Fill in your details below or click an icon to log in:

WordPress.com Logo

You are commenting using your WordPress.com account. Log Out /  Change )

Facebook photo

You are commenting using your Facebook account. Log Out /  Change )

Connecting to %s

%d bloggers like this: