Verdwijning typisch landschap door kortzichtig beleid

Door gebrek aan een doordacht ruimtelijk en onroerend goed beleid, is er een zorgwekkende ontwikkeling gaande op Curaçao, die potentieel vérstrekkende maatschappelijke gevolgen heeft. Niet alleen voor de ruimtelijke ontwikkeling en het fysieke aanzicht van ons landschap, maar ook voor de sociale harmonie en duurzame sociaal-economische ontwikkeling. Er zijn inmiddels bijna geen betaalbare gronden en woningen meer voor de gemiddelde Curaçaoënaar waardoor velen er voor kiezen om niet terug te keren naar het eiland. Deze nota* stelt deze ontwikkeling ter discussie.

Analyse
In hoog tempo worden de laatste jaren gronden en huizen door buiten het eiland geboren, kapitaalkrachtige personen gekocht. En met name onroerend goed op de ‘prime locations’, zoals langs de kust en historische landhuizen. Sommigen spreken van beladen termen zoals “herovering van het eiland” die niet persé van toepassing zijn, maar wel een aanduiding geven van deze trend.

Terwijl het gros van de kopers ongetwijfeld eerlijke bedoelingen heeft, is het ook duidelijk dat er een behoorlijk aantal gelukzoekers, speculanten en mensen met bedenkelijke (financiële) antecedenten in hun land van herkomst op de lokale markt afkomt. Opvallend is o.a. de toename van kopers van de voormalige Europese communistische landen (welke geen link hebben met Curaçao). De niets vermoedende lokale particuliere verkopers lopen de kans belazerd of tegen elkaar uitgespeeld te worden. Ook de overheid loopt risico. Bovendien zijn deze praktijken niet bevorderlijk voor ons imago.

Een veronrustend aspect dat aan de geconstateerde trend kleeft, is dat handelaren die lokaal onroerend goed opkopen om het vervolgens tegen een hogere prijs te verkopen de lokale marktprijzen omhoog schroeven in het nadeel van de lokale, en vooral de minder kapitaalkrachtige, burger.

Tenslotte, mede vanwege de door de kapitaalkrachtige immigranten geïntroduceerde vele verschillende stijlen van bebouwing, beplanting en bewoning, verdwijnt het traditionele kenmerkende landschap van Curaçao met haar landhuizen, knoekhuisjes, (voormalige) plantages en hofjes, dammen, putten en rooien het semi-aride milieu, typische flora en fauna. Het typerende lokale landschap is zeer zeldzaam in de context van het Caribish gebied en zal hierdoor steeds moeilijker worden om toeristisch te promoten.

Welke omstandigheden dragen bij aan de hier waargenomen trend? Enerzijds zijn er ‘push factors’, n.l. factoren die kopers in hun land van herkomst (vooral Europa) stimuleren om op Curaçao naar onroerend goed op zoek te gaan. Het gaat hierbij om hun stijgende welvaartsniveau en de daarmee gepaard gaande groeiende financiële mogelijkheden (en behoefte). Anderzijds is er sprake van lokaal aanwezige ‘pull factors’ die de betrokkenen hier naar toe trekken. Veel lokale burgers hebben schulden en zijn daardoor makkelijk ‘gestimuleerd’ hun huis te verkopen. Het gaat echter met name om een gebrek aan een doordacht en daadkrachtig ruimtelijk en onroerend goed beleid, gekoppeld aan beperkte controlemechanismen en handhavingscapaciteit.

Toekomst en conclussie
Zoals reeds uit de bovenstaande uiteenzetting blijkt, heeft de in deze sector geconstateerde trend, invloed op verschillende issues zoals de economie, cultuur, de sociale harmonie (een verscherpte en in ruimtelijke zin zichtbare tweedeling tussen rijk en arm en tussen blank en gekleurd, buitenlands en lokaal), de gevolgen van verschuivingen in de leeftijds- en welvaartssamenstelling van de bevolking.

Het is noodzakelijk te komen tot een visie, bewust en gericht beleid, wetgeving, adequate planning, effectief toezicht en evaluatie. De betrokken overheidsdiensten zijn té administratief bezig en in onvoldoende mate pro-actief/strategisch. De bestaande wetgeving, zoals het Eilandelijk Ontwikkelingsplan en de Monumentenverordening met hun respectievelijke uitvoeringsvoorschriften, moet worden aangescherpt om ontwikkelingen in de onroerend goed sector te sturen en om tegen verkeerde zaken op te treden.

In het gevoerde beleid moet meer erkenning komen voor het traditionele landschap als onderdeel van het historisch erfgoed en culturele identiteit van Curaçao. Anderzijds moet dit beleid dienen als een instrument ter waarborging van een uniek toeristisch product.

Het is niet bedoeld dat het beleid zich tegen modernisering of buitenlanders keert. Modernisering is onvermijdelijk en diversiteit is gewenst. Van de overheid mag worden verwacht dat haar beleid niet kortzichtig en uitsluitend op economisch gewin is gericht, doch dat dit als uitgangspunt heeft het welzijn van de huidige en toekomstige generaties.

Willemstad, Curaçao

*Deze nota is een aangepaste 2013 versie.