Introdukshon
Ku mas tenshon entre Merka i Iran mi ke enfatisá ku Iran ta hopi mas involví den nos region ku mayoria ta kere, prinsipalmente na Venezuela.
Konteksto históriko
E poder mundial mas grandi di antiguidat tabata e emperio Pérsiko dirihí for di Persia, awe Iran. Iran tin un sivilisashon di 7,000 aña. E ta un pais poderoso, ku hopi rekurso pero ku ta balotá pa Oksidente. Iran ta Islam Shia mientras 80% di Musulman na mundu ta Sunni. E splet Sunni-Shia a bin 1,400 aña pasá ora di skohe un susesor di Profeta Muhammad. Sunninan a faboresé un susesor sigun tradishon tribal Árabe. Pa Shianan e susesor mester a sali di famia di e Profeta. E divishon Sunni-Shia a intensifiká i t(a) sòru pa hopi konflikto. Iran ta e líder di mundu Shia. Saudi Arabia -gran rival di Iran- ta esun di Sunni.
Presensia di Iran den nos region
Iran a dòbel su presensia diplomátiko den nos region i awor tin embahada na Bolivia, Colombia, Ecuador, Nicaragua, Chile, i Uruguay, huntu ku esnan anterior na Argentina, Brazil, Cuba, Mexico i Venezuela. Iran i Siria ta opservadó di ALBA, e aliansa di liber komersio fundá pa Cuba i Venezuela na 2004 ku tin komo otro miembro: Nicaragua, Grenada, Dominica, St. Vincent & Grenadines, St. Kitts & Nevis (SKN) Antigua & Barbuda (ANB) i St. Lucia. E staf diplomatiko di Iran den paisnan ALBA ta mas grandi ku esnan di Brazil, e poder ekonómiko di Suramérika. Komersio entre nos region ku Iran a krese, pero e total no ta mas di 3% di komersio Iraní.
Presensiá Iraní no ta ekonomiko
Na 2011 gobièrnu Iraní a lanta Hispan TV, un kanal notisioso na Spañó p’e merkado Hispano. Hispan TV ta fuente di notisia di e.o. TeleSur i Venezolana de Televisión. Hispan TV a keda akusá di antisemitismo i negashon di Holokosto.
Iran ta invertí den nos region via propaganda religioso Shia via sentronan kultural, beka pa studiantenan siña dogma Shia na Iran, konstrukshon di vários moské Shia apesar ku mayoria Musulman den nos region ta Sunni.
Iran tin un gran presensia na sitionan ku (por) tin uranium (nesesario pa arma nuklear), prinsipalmente na Roraima, Venezuela. Chavismo semper a soña pa hasi Vezezuela un poder nuklear i lo por ta koperá ku Iran pa realisé.
Iranínan pa algun tempu ta usa nos region pa kumpra nashonalidat. Algun mil pasport di Venezuela, SKN, ABN i St Lucia i Dominica a bai pa Iranínan. St Lucia si a stòp di duna nashonalidat na 2018 pa problemanan ku esei a trese.
Iran a demostrá di tin hopi interes pa traha retnan kriminal i terorista den e region aki. Ku Hezbollah (apoderado di Iran) ta aktivo den droga i trorismo (destrukshon di e sentro Hudiu na Argentina, 1994) no ta un sorpesa. Poko lo ta kòrda ku Admiral Merikano James Stavidris den deklarashonnan huramentá ku dékada anterior a desmantelá un konsorsio di droga aki na Kòrsou di Hezbollah.
Iran ta mantené lasonan ku gruponan ekstremista den region manera Jamaat al Muslimeen na Trinidad. Den e kaso den Korte Federal relashoná ku intento di bula parti na aeropuerto JKF (2007) a konfirmá e ròl prominente di Iran huntu ku ekstrimistanan na Guyana i Trinidad.
Ta konosí ku Iran (Qud, Basij i otronan) ta trein servisio sekreto di Venezuela i varios grupo paramilitar den nos region manera e Collectivos na Venezuela ku ta konosí pa nan brutalidat kontra esnan ku ta oponé Nicolás Maduro.
Konklushon
No por ta un sorpresa ku Konsulado Merikano na Kòrsou a pidi su residentenan pa ta kouteloso. Nos lo hasi bon di ta por lo menos konsiente ku Iran no ta un “ver van ons bed show”. En bista di mas sanshon ekonómiko riba Iran kombiná ku e abandono total di Merka pa e region aki, lo por fèrwagt mas tera fértil pa Iran aki banda.
Willemstad, Kòrsou
#iranconflict #hezbollah #curacaonews
Referensia:
The Silk Roads, Peter Frankopan, March 2017
@ALBATCP
A Guide to ALba, Joel D. Hirst
Admiral James G. Stavridis, Posture statement efore the Senate Armed Services Committee, March 17, 2009
Iran’s Strategic Penetration of Latin America, Joseph M. Humire and Ilan Berman, March 2016
Uranium mining: just another Venezuela-Iran Connection,
http://www.theamericasreport.com
Two Islamist militants convicted over New York airport bomb plot, wwwfrance24.com, 2 August, 2010
Countering Violent Extremism in Trinidad and Tobago: An Evaluation, posted by Daniel P. Aldrich, 17 September, 2019
Do you have this article in English?
LikeLike
Unfortunately I only wrote it in Papiamentuu.
LikeLike