Mas ku tur kos, covid 19 ta un spil

3CB06664-689A-4174-9088-5548B5A8E6A3

Hopi tabata e señalnan durante e último dékadanan ku nos no tabata riba e bon kaminda. A tuma un virus 10,000 bia mas chikí ku 1 milimeter pa eksponé e bèrdat.

Covid 19 a rekordá nos ku tur kos den universo ta interkonektá i ku prinsipalmente hende mester bolbe siña trata tur organismo i nos sistema ekológiko ku rèspèt. Segun Nashonnan Uní 75% di tur malesa di infekshon nobo serka hende ta bin di animal. Esaki pasombra nos a destruí i polushoná nan habitat natural lokual a trese kontakto apnormal entre hende i animal. Ademas nos apetito pa karni eksótiko i sistema di agrikultura i krio ta empeorá e situashon.

E virus a rekordá nos ku malesa semper ta afektá esnan débil desproporshonalmente debí na mal repartishon di bienes, falta di oportunidat igual pa tur hende i predisposishon desigual pa malesanan kousá pa falta di higiena, konsumo no-balansá i falta di moveshon físiko.

E generashon di awe ku a kere ku mundu ta kuminsá i kaba ku e teknologia digital ku mi generashon a krea, ta realisá ku bida no ta konsistí di un pantaya sino prinsipalmente di kontakto interpersonal i “engagement” komunitario.

I den nos konteksto spesífiko, covid 19 ta un spil ku ta mustra ku ketu bai nos ta biba riba nos forsa, ku nos tin un aparato di ámptenar muchu grandi, ku nos no ta produktivo. Tambe e a eksponé ku e enemigu mas grandi di nos outonomia ta nos mes i no Hulanda. Ainda nos ta vota pa esnan ku ta kriminal, inkapas i korupto, djis chèk e kantidat sin presedente di hende di sektor públiko ku a pasa den man di hustisia. Dos biaha den ménos ku 10 aña nos ta bou di supervishon finansiero i awe nos banko sentral -ántes un baranka di stabilidat- ta práktikamente bou di kuratela.

Pero ketu bai sierto sindikatonan ta pegá den e era di eksihí derechi sin papia di nos debernan, fleksibilidat di labor i produktividat. Ta bisto ku enbes di tuma desishon pa nos para fuerte riba nos pianan, nos ta preferá di ta populista i primintí pueblo ku “no ta bin medida”. P’esei e lei pa trese regla den empresanan di estado no a keda publiká. P’esei nunka a traha riba kordinashon di maneho den nos union monetario, no a prekupá ku reglanan internashonal lokual tin nos sin por sera un tratado komersial. P’esei e proyekto di centrale huisvesting pa e aparato públiko, kreashon di Nieuwe Belasting Organisatie a bai den lachi. 

Nos ta mira ku hende no ta kere den e bosnan di outoridat mas i ta preferá un kultura di redu i ta  krea nan mes mundu di teoria di konspirashon enbes di konfia den siensia. Esnan ku mester ta e guia di moralidat, esta religiosonan, ta mas prekupá ku plaka, kon ta demonisá e grupo ku ta preferá e mesun sekso, i tapa barbaridatnan seksual kriminal di nan miembronan.

Komo un Gomista mi ta kere fielmente ku nos outonomia interno na 1951 tabata e promé parti di nos emansipashon polítiko i ku mester a traha pa e di dos parti. Nos, nos tur, a demostrá ku nos no a komprondé e esensia di outonomia pa kua Dòktor da Costa Gomez a lucha ku konvikshon: karga responsabilidat, traha konhuntamente ku otro nashonnan pa proveé den e nesesidatnan primordial di nos pueblo, esta seguridat, órden, bienestar ekonómiko i hustisia. Mi no sa presisamente na ki momentu, pero e prinsipionan di outonomia a kai den otro.

Covid 19 no a kousa e situashon ku nos ta aden, pero a eksponé nos debilidatnan i nos realidat. E virus sigur a kambiami. Esaki ta un paso importante i mi no tin bergwensa pa atmití esei. Ban spera Shon Corona ta kombensé hopi di nos pa kolektivamente bòltu e rumbo di nos pais i nos mundu.

Willemstad, Kòrsou

Advertisement

Author: alexdavidrosaria

Alex Rosaria is from Curaçao. He has a MBA from University of Iowa. He was Member of Parliament, Minister of Economic Affairs, State Secretary of Finance and United Nations Development Programme Officer in Africa and Central America. He is an independent consultant active in Asia and the Pacific.

6 thoughts on “Mas ku tur kos, covid 19 ta un spil”

  1. Covid-19 en berdad ta un spil. No pa nos so, pero pa hopi di nos ‘Aliadonan’. Nos por mira ku nos no tin sufisiente industria aki. Un reserva di devisa di 3 luna ta parse tiki, ora nos ta papia di habri interno.

    Like

  2. Danki pa e informashon. Lo mi ke sa mas dikon e interes di Hulando pa ku e handa di Banco Central
    Tambe lo mi ke sa si independensha ta un opshon real mirando nos lidernan

    Like

  3. Danki pa e informashon. Lo mi ke sa mas dikon e interes di Hulando pa ku e handa di Banco Central

    Tambe lo mi ke sa si independensha ta un opshon real mirando nos lidernan

    Like

    1. Danki pa bo preguntanan. Tur struktura estatal su kalidat ta dependé di integridat di e struktura i prinsipalmente e kalidat di esnan ku ta manehá e struktura. Nos check and balances ta laga di deseá i sigur e kalidat di hende ku ta manehá nos asuntunan públiko. Apesar di esaki nos ta keda vota pa esnan populista (ku ta parti kos i pone fiesta grandi), korupto i no-kapas. Ningun kambio estatal ni independensia bou di e sirkunstansianan aki lo trese mehorashon. Nos mester eksihí pa pone hende kapas i integro na puestonan vital. Nos mester wak kon nos ta pèrfekshoná nos demokrasia.

      Like

    2. E asuntu di Banko Sentral: ta konosí, maneho di nos union monetario ta laga di deseá. Mi a skibi riba esaki na vários okashon riba mi blog. Tambe mi ta kere ku tin dudanan serio pa ku kalidat di sigur un hende den directie i tambe tin e asuntu di influensia i intriga eiden ku aparentemente ta ligá na e Presidente anterior. Pues puntonan ku ta pone ku Banko Sentral ta funshionando bou di nivel.

      Like

Leave a Reply

Fill in your details below or click an icon to log in:

WordPress.com Logo

You are commenting using your WordPress.com account. Log Out /  Change )

Facebook photo

You are commenting using your Facebook account. Log Out /  Change )

Connecting to %s

%d bloggers like this: