Dòktor a lucha pa outonomia, no provinsia

Un persona a aserkámi komo Presidente di Fundashon mr. dr. Moises Frumencio da Costa Gomez (Dòktor) pasombra e a lesa ku a bisa ku Dòktor semper a opta pa nos pais bira parti di teritorio di Hulanda. Mi no sa debatí asuntu sin base, pero sí mi ta korehí e ponensia robes aki pasombra ta trata di Dòktor, nos tata di outonomia.

Pa aparentá ku Dòktor lo a opta semper pa e modelo di provinsia (integrashon den Hulanda) a kopia algun frase di un teksto sin menshoná e fuente. Mi por a saka afó ku a sita for di página 13 di e buki Opdat Wij Niet Vergeten; Gedenkboek mr. dr. Moises da Costa Gomez (1993). Riba e página aki Dòktor ta bisa na 1938: “[..] deelnemen aan het staats- en maatschappelijke leven der grotere culturele eenheid. ln de opneming in de Nederlandse Staat, in het zoveel mogelijk opnemen zijner cultuur [..].  De Groot-Nederlandse gedachte moet voor den Curaçoënaar een levend bezit worden, daaruit moet hij de kracht halen, zijn eigen leven met cultuurgoederen van Groot-Nederland te verrijken en tot ontplooiing te brengen”. 

Laga nos start ku e konsepto Groot-Nederland ku tabata popular promé ku di dos guera mundial na Hulanda. Tabata un inisiativa pa agrupá tur esnan ku ta papia Hulandes i stimulá kultura Hulandes. E idea tabata pa e parti di Bélgika ku ta papia Hulandes i Sur Afrika bira parti di Groot-Nederland. E asuntu di Groot-Nederland no tin ke ber ku bira provinsia di Hulanda pasombra Bélgika ta un pais independiente for di 1830 i Sur Afrika, for di 1930. Ku Dòktor a menshoná e Groot-Nederland tin ke ber ku e parti kultural, manera e mes ta menshoná kontinuamente riba página 13. E no a papia di provinsia, pero manera por lesa riba e mesun página, e ta lamentá ku tin insufisiente “culturele aansluiting aan het moederland”. Ta obvio ora komprondé e konteksto ku no ta trata di provinsia. 

Pa usa esaki komo “prueba” ku Dòktor semper a opta pa provinsia” ta falsifiká historia di nos éroe nashonal. Es mas, den e mesun buki ku ta konsistí di 554 página, Dòktor ta papia den mas o ménos 350 página netamente di outonomia: “Curaçao, rijp voor autonomie”, “Petitie inzake autonomie” i “Curaçao in het Koninkrijk”. Pues no tin nada di integrashon den teritorio Hulandes.

Tin hopi literatura ku ta deskribí Dòktor su ideal pa outonomia. For di “Het Wetgevend Orgaan van Curaçao”, “Curaçao in het Koninkrijk”, “Proeven van een constitutie voor de Nederlandse Antillen” i hinter e proseso di Konferensianan di Mesa Rondó pa yega na outonomia. Ta bale la pena lesa nan. Finalmente lo bo por puntra bo mes kon bin, si Dòktor tabata pro-provinsia, e a lucha for di 1935 te 1954 pa outonomia di kua e tabata e outor intelektual?

Prof. dr. van der Grinten ku a bai skol ku Dòktor i tabata den den e delegashon di Hulanda durante e negosashonnan pa outonomia a bisa di Dòktor: “Zijn leidende gedachte [..] was autonomie van de Nederlandse Antillen als geheel. De banden met het Koninkrijk heeft hij die jaren niet willen verbreken. Een eigen staat [..] was voor hem toekomstmuziek”.

Dòktor na 2013 a keda asigná pa Staten komo Tata di outonomia.

Willemstad, Kòrsou