Aqualectra, kon vulnerabel nos ta?


Mi ta sigur ku pronto, despues ku e stòf baha pa loke ta trata e ‘back-to-back-to-back’ blackouts nos lo tende kiko téknikamente a bai robes. Mi ta kere sinembargo ku ta nesesario pa atendé e materia aki ku mas profundidat siendo koriente no ta solamente un nesesidat pa nos manera di biba, traha i dibertí, sino un kuestion di seguridat nashonal.

Servisionan di inteligensia di e.o. Union Oropeo i Merka ofishalmente a inkluí manipulashon (hacking, sabotage) di ret di koriente komo un di e menasanan mas serio pa seguridat nashonal. Un atake kontra di e ret tin konsekuensia no solamente pa suministro di koriente, pero pa kasi tur servisio esensial (awa, telekomunikashon, èrpòrt, seguridat) pa pais. Ta bon pa menshoná ku hacking no semper tin komo resultado un blackout. Loke e ta hasi ta komprometé integridat di e ret. I loke por parse simplemente un fayo tékniko (straño) por ta e konsekuensia di un hacking. Tin pais i grupo privá ku tin e kapasidat pa hasi esaki. Un parti oksidental di Merka e aña aki a keda di hack meskos tambe algun aña anterior algun teritorio den Ukraina.

No ta un kreashon di teoria di konspirashon. Nos no mester balotá e posibilidat di hacking òf otro tipo di manipulashon, prinsipalmente en bista ku aña pasá nos ministerio responsabel pa datonan ofishal (e.o estadístika, votamentu i archivo nashonal) BPD, a keda  di hack.

Pa loke ta trata e blackouts, Aqualectra a hasi òf lo (laga) hasi un evaluashon di hacking komo un posibel fuente di e problemanan tékniko ku a surgi siman pasá? Aqualectra tin mekanismo di protekshon kontra di hacking? E empresa a yega di detektá intento di hacking den pasado? Ki tipo di protokòl di koperashon tin entre gobièrnu, nos servisionan di inteligensia i e sektor energétiko? Kon vulnerabel nos sistema ta i kiko nos ta hasi pa remediá kualkier ‘blindspots’ den e sistema? Ki ta e pasonan ku nos a/lo tuma pa evitá ku un blackout por kousa iregularidat dia di elekshon? Por sièrto, mas edat un ret eléktriko tin, mas vulnerabel e ta pa un atake.

Mi ta spera ku nos por hiba un diskushon sensato riba nos sistema eléktriko. Nos por lansa tur tipo di akusashon i saka djùs pa 19 di mart 2021, pero final di kuenta loke mester konta (prinsipalmente pa futuro) ta: kon nos ta traha pa yega na un sistema ku ta ménos vulnerabel i ku ménos ‘blindspots’ posibel. Ta un kuestion di madures pa trata un asuntu di seguridat nashonal.

Willemstad, Kòrsou

Author: alexdavidrosaria

Alex Rosaria is from Curaçao. He has a MBA from University of Iowa. He was Member of Parliament, Minister of Economic Affairs, State Secretary of Finance and United Nations Development Programme Officer in Africa and Central America. He is an independent consultant active in Asia and the Pacific.

4 thoughts on “Aqualectra, kon vulnerabel nos ta?”

  1. Bon analisa !

    On Sun, Dec 13, 2020 at 5:16 PM Alex David Rosaria Blog wrote:

    > alexdavidrosaria posted: ” Mi ta sigur ku pronto, despues ku e stòf baha > pa loke ta trata e ‘back-to-back-to-back’ blackouts nos lo tende kiko > téknikamente a bai robes. Mi ta kere sinembargo ku ta nesesario pa atendé e > materia aki ku mas profundidat siendo koriente no ta solam” >

    Like

  2. E “hack” (existente) di mas grandi ku ta perhudika nos pais su desaroyo ta e “lider”-nan ku ta enkabeza nos instanshanan politico y empresanan gobernmental. Niun hacker profeshonal of atake technico lo ta bai ta interesa pa sabotea e pais chikitu aki. Den crisis of sin crisis e “hackernan” nan ta bai kas legalmente ku un botin di 1 miyon (of hasta mas) tur anja mientras tantu mayoria di pueblo por sigi sufri. Bo a yega di paga bo kuenta di Aqualectra laat un biaha? Bo a paga bo kuenta di mas un biaha anto bo kier a pidi bo deposito bek? Si esei tawata e kaso, bo lo a deskubri ku e toleransha di e instanshanan pa ku e konsumidonan lo ta minimal! Niun elekshon nobo por kaba ku e mentalidad di e hendenan ku ke sinta riba e posishon nan ei. Karanan nobo ku e mesun pensamentu pa djis sirbi nan metanan personal y no esun publiko. E destrukshon di e pais ta sigi dal bai y mientras tantu e “lider” ta sigi grita su mantra-nan: “Nos SO por”, “Nos ta dushi hende”, “nos ta autonomo den reino” anto laga nos no lubida esun un dje favoritonan vooral prome ku elekshon: “Mi Tei Pa Sirbi Pueblo!” hahaha. Lagami bisabu un hecho (fact) aki: Sin Hulanda komo e fuente sin limite di finanza y ku su kontrol tambe, e baranka aki lo ta den un pio situashon kompara ku Haiti ya hopi anjanan anterior kaba, anto esei ta danki na (mentalidad di) su propio hende-nan. Ora sa pa kita e “hack” mental ei, einan por sigi e rumbo pa kresementu.

    Like

    1. Echo ta ku a hack Ministerie van Planning en Dienstverlening (BPD) na fin di 2019. Den sierto region chikí a yega di tin hack pa asina fasilitá e trabou di kriminalnan (mientras ku 911 ta buiten werking i otro sentralnan di telefòn importante i tambe kámaranan di seguridat). Hackmentu no ta un kos ku ta sosodé den luganan grandi so. Na Ukraina e atake tabata riba un pueblo di mas i ménos 250,000 hende.

      Like

Leave a Reply

Fill in your details below or click an icon to log in:

WordPress.com Logo

You are commenting using your WordPress.com account. Log Out /  Change )

Facebook photo

You are commenting using your Facebook account. Log Out /  Change )

Connecting to %s

%d bloggers like this: