Het is 1931. Nederland neemt groots deel aan de Internationale Koloniale Tentoonstelling (IKT) te Parijs van mei-november 1931. Dit was dé kans om te pralen met de ‘voortgang van de westerse beschaving in de koloniën en mandaatgebieden’*. Het loopt echter niet goed af voor Nederland.
Het Nederlandse pronkstuk by de IKT was “de idyllische eenheid van Nederland en Nederlands-Indië”. Dit was zichtbaar in de volgens Indonesische experts walgelijke architectonische fusie van de Indonesische- en Nederlandse bouwstijlen van het enorme Nederlandse paviljoen. Ergens in een hoekje bevonden zich de inzendingen van de West waaronder Surinaamse vruchten die volgens de Nieuwe Tilburgsche Courant erg in de smaak vielen bij de ongeveer 5 miljoen bezoekers.
De kosten, rekening houdend met inflatie, van het paviljoen waren tussen 20-25 miljoen USD. Merkwaardig sinds de wereld in een diepe economische crisis zat. Blijkbaar was geld geen probleem. Noch de spanningen binnen de koloniale verhouding noch de acties tegen de IKT van de International Liga tegen Imperialisme beletten Den Haag deze theatrale groots Nederlandse koloniale schouwspel op te voeren.
In de nacht van 28 juni 1931 brandde het Nederlandse paviljoen tot op de grond toe af. Van de koloniale eenheidsdroom restte de volgende dag slechts een rokend braakterrein en zwartgeblakerd hout. Maar erger was het feit dat onvervangbare kunstschatten die toebehoorden aan de Nederlandsche koloniën tot as werden gereduceerd.
Was de brand gesticht door anti-imperialisten of was het een ongeluk? Dit vraagstuk is onbeantwoord gebleven. Eén dag na de brand besloot Nederland een vereenvoudigde versie van het paviljoen te bouwen met geld van de verzekering en donateurs, waaronder Koningin Wilhelmina. Volgens Den Haag was de herbouw een ware succesverhaal van “het Nederlandse doorzettingsvermogen”.
Anderen zien het tragische lot van het Nederlandse paviljoen als het symbolische eind van de “Nederlandse beschaving” in Indonesië en in het blootleggen van hoe Nederland omging met de opbrengst van de diefstallen en moorden, gepleegd op het Indonesische volk die in Parijs waren tentoongesteld.
Willemstad, Curaçao
*Bezittingen in Afrika en Azië behorende aan de verslagen mogendheden uit de Eerste Wereldoorlog, die door de Volkenbond onder mandaat werden geplaatst van verschillende overwinnaars.
Alex David Rosaria Blog 