Dòktor i prinsipionan di demokrasia

Mr. dr. Moises Frumencio da Costa Gomez (Dòktor) ta konosí komo e pionero di outonomia ku a bira un realidat 70 aña pasá riba 7 febrüari 1951. Ta bon pa realisá ku Dòktor su lucha pa outonomia i emansipashon polítiko tabata ankrá riba prinsipionan fundamental di demokrasia. Nos ta konstatá ku awe mas ku nunka e prinsipionan di demokrasia den nos pais ta tambaleando. Riba e di 114 aniversario di fecha di nasementu di Dòktor, ta importante nos kòrda atrobe pakiko nos mester kuida i pèrfekshoná nos demokrasia.

Mi ta sali for di e punto di bista ku demokrasia no ta garantisá i mas lihé ku nos ta kere e por desaparesé. Historia ta na mi banda. Konsekuentemente ta importante sa kiko ta forma un menasa pa nos demokrasia.

Demokrasia no ta surgi outomátikamente. Un demokrasia na di promé lugá mester di hende ku ta kere i biba demokrasia i su balornan. E balornan di inklusividat, di kibra barera pa tur grupo i minoria i tambe ‘accountability’. Mas nos keda depositá voto i konfiansa den hendenan ku no ta kere den e prinsipionan aki, mas vulnerabel nos demokrasia i outonomia ta bira.

Un nivel di formashon i pensamentu krítiko di suidadanonan tambe ta un eksihensia pa un demokrasia. Bai tras di hende sin konosementu ku nan agènda di broyo, òf ku ta imponé nan bèrdat personal riba bienestar general, prinsipalmente esnan ku ta usa medionan soshal, ta kisas un di retonan mas importante di nos generashon pa demokrasia.

Demokrasia ta lanta òf kai ku institutonan demokrátiko fuerte. Nos mester konstruí i fortifiká institutonan ku ta ‘accountable’, ku ‘checks and balances’ i ekipá ku hende kapas. Institutonan ku no ta dependé di beis di nan kabesantenan pa por funshoná.

Nos realidat ta mustra ku prinsipionan básiko di demokrasia no ta biba manera mester ta. Religion ta mete den polítika i asta a bai asina leu pa deklará di no tin konfiansa den nos poder demokrátiko di hustisia. Muchu organisashon i partido no ta kere den kibra barera pa tur grupo den nos komunidat, pero mas bien ta lucha pa mantené desigualdat entre grupo. Nos institutonan kada biaha ta mas swak i no ta lo kumpli ku hinter nos komunidat. Konfiansa den nos ‘decision makers’ a bai atras, kreando espasio pa un grupo grandi di lider nobo manipulá, dividí i plama venenu via múltiple plataforma.

Nos demokrasia no ta salú, pero te ainda e grupo ku mas por kambia e rumbo aki, ta nos mes. Laga kada un di nos biba e prinsipionan di demokrasia i prinsipalmente eksihí esaki di nos lidernan.

Jackson Hole, Wyoming

Author: alexdavidrosaria

Alex Rosaria is from Curaçao. He has a MBA from University of Iowa. He was Member of Parliament, Minister of Economic Affairs, State Secretary of Finance and United Nations Development Programme Officer in Africa and Central America. He is an independent consultant active in Asia and the Pacific.

Leave a Reply

Fill in your details below or click an icon to log in:

WordPress.com Logo

You are commenting using your WordPress.com account. Log Out /  Change )

Facebook photo

You are commenting using your Facebook account. Log Out /  Change )

Connecting to %s

%d bloggers like this: