Na mei próksimo ta kumpli 85 aña ku Kòrsou (i e sobrá 5 islanan) a bai urna pa promé biaha pa skohe 2/3 parti di Staten. Loke a hasi e votashon aki posibel ta un kambio konstitushonal. Het Regeringsreglement van Curaçao na vigor for di 31 mei 1865, a keda remplasá pa De Curaçaosche Staatsregeling ku a drenta, na vigor riba 1 april 1937.
Segun nos promé kiesreglement por a vota pa 10 di e total di 15 Miembro di Staten (isla Kòrsou tabtain 6, Aruba 2, Boneiru 1 i Islanan Ariba 1). Gobernadó tabata apuntá e sobrá 5 miembronan. E reglanan di votamentu tabata sumamente kompliká i sigun Dòktor da Costa Gomez: “niet passend in het volkskarakter…”.
Hende hòmber i muhé por a pone nan mes kandidato pa bira miembro di Staten, pero ta hende hòmber so por a vota. For di 1937 (i no 1949) hende muhé tabatin derechi di voto pasivo. No tabatin kandidato hende muhé na 1937 sinembargo.
E rekesitonan pa hende hòmber votadó (votadó aktivo) i hende hòmber i hende muhé kandidato (votadó pasivo), tabata entre otro:
Edat mínimo di 25 aña, ‘Nederlandse onderdaan’, residente for di 1 yanüari 1937, entrada anual mínimal di F 1,200, i tur belasting pagá. Tambe mester tabatin por lo ménos 7 aña di enseñansa Uitgebreid Lager Onderwijs (U.L.O.). Si no tabata kumpli ku e rekesitonan di enseñansa, por a pidi pa pasa un ‘proef van bekwaamheid.’ Algun rekesito di e tèst tabata:
Verstaan en mondeling terug vertellen van een eenvoudig courantenbericht of andere mededeeling. Het zonder grove taalfouten kunnen schrijven van een eenvoudig stukje. Eenvoudige bewerkingen uitvoeren met gehele en gebroken getallen en met maten en gewichten van het metriek (of een ander) stelsel. Voldoende kennis bezitten van de topographische aardrijkskunde van het gebiedsdeel Curaçao en omgeving en zeer in het algemeen van de landen der aarde. Eenig begrip hebben omtrent de taak van de Staten, van het Bestuur van Curaçao en van de voornaamste gouvernementsdiensten.
Apesar ku tabatin 4 partido polítiko, e ‘stembiljet’ mester a kontené kandidatonan konforme sekuensia ‘alphabetisch en lexicographisch’. Ningun kandidato por a keda identifiká komo miembro di su agrupashon polítiko. Nos promé elekshon no tabata a base di partido, sino di kandidato. Tabatin 12 kandidato.
Na Kòrsou por a vota pa un máksimo di 6 kandidato pareu, pero mester a pone e sekuensia di preferensia di 1 te 6 riba bo ‘stembiljet’ (si bo vota pa 6 kandidato). Si bo vota pa 4 kandidato bo sekuensia di preferensia mester tabata di 1 te 4. Na Aruba por a vota pa 2 kandidato pareu mientras na Boneiru i Islanan Ariba, a vota pa 1. Pakiko? Pasombra Kòrsou tabatin 6 lugá den e 10 miembronan skohé di Staten. Aruba tabatin 2.
Katólikonan ku tabata konsiderá no-katóliko i masoneria komo enemigu mortal tabata malkontentu ku e kiesregelment pasombra segun nan tabata difísil pa e pueblo katóliko kumpli ku e rekesitonan pa vota. A bai asina leu di akusá Hulanda (responsabel p’e Kiesreglement) di ta anti-katóliko.
Lo no tapromé biaha ku iglesia katóliko ta intervení den polítika. Te ku 2021 nan ta mete ku polítika i tin plaka gròf pa hasi esaki.
Por a vota 2,030 hende na Kòrsou, mientras e poblashon na 1937 tabata 91,000.
Alaska, USA
Alex David Rosaria Blog 